Toorn betekent: woede,verontwaardiging, drift of het uiten van kwaadheid. En meestal ontstaat het door irritatie over een gebeurtenis die we onprettig vinden. Het uit zich in een milde irritatie of een zeer woeste uitbarsting. Sommigen kroppen het op en anderen kunnen zich er helemaal in verliezen. Bij de één is het zo voorbij, terwijl het bij de ander als een diep gevoel van bitterheid onderhuids verder leeft. Toorn is een gevoel waar we  weinig van begrijpen hoe het precies werkt. Het is een sterke emotie en alle mensen zullen er een keer mee te maken krijgen. Het komt vaak voor dat ‘zondige woede’ de oorzaak is van veel problemen.

Inhoud:

• Inleiding.
• Toorn wat is dat.
• Positieve en negatieve toorn.
• Toorn als reactie op omstandigheden.
• Hoe denkt God over toorn?
      Het aanbod van Jezus.
      De emoties van Jezus.
• Verkeerde vormen van toorn.
• Ontdek waar het probleem zit.
• Op weg naar bevrijding.

Inleiding

Is toorn een goede of een slechte emotie? Bijbels gezien kunnen we vaststellen dat de ‘emotie van toorn’ door God gegeven is. Vgl. ROMEINEN 1:18; EFEZIËRS 4:26. Kunnen we nu dan ook zeggen dat God verantwoordelijk is over hoe weomgaan met deze emotie? Ik maak het er misschien wel wat verwarrend door, maar het antwoord is ‘ja’ en ‘nee’. Een voorbeeld ter verduidelijking. Als ik bezit verwerf, dan dank ik God ervoor, maar ik ben zelf verantwoordelijk voor hoe ik ermee omga. Ik draag dus een eigen verantwoordelijkheid, hetzij goed of fout! Zo is het ook met toorn. We kunnen deze emotie opbouwend of afbrekend toepassen. Het is onze eigen vrije keuze hoe we hiermee omgaan. Helaas leert de praktijk dat we onze toorn maar al te vaak ‘afbrekend’ gebruiken.

Iemand heeft eens gezegd; ‘Als we alleen boos zouden worden op de dingen die Jezus boos maakten, dan zouden wij een schitterende wereld krijgen’.

“Geraakt gij in toorn, zondigt dan niet, de zon mag niet over een opwelling van uw toorn ondergaan” EFEZIËRS 4:26 NBG.

Het is zeer denkbaar – en dat is ook de mening van Paulus - dat wij in deze overgevoelige maatschappij veel te maken krijgen met toorn. Hij zegt dan ook: “geraakt gij in toorn”. De mogelijkheid om toornig te zijn is dus altijd aanwezig. De menselijke onvrede heeft altijd al een bedreiging gevormd voor de eenheid binnen gezinnen, kerken en relaties. Om die reden worden we opgeroepen om goed met onze toorn om te gaan. Vgl. KOLOSSENZEN 3:8 EN VERS 13 NBG VERT. En de Bijbelse manier is een oplossing te zoeken voor zonsondergang. Want wat je meeneemt naar morgen versterkt zich in de meeste gevallen, het gaat dieper in je hart vastzitten. Onuitgesproken toorn kan heel gemakkelijk aanleiding geven tot verbittering.

In de hulpverlening zien we dat veel mensen worstelen met: schuldgevoelens, depressies, angsten, relatieproblemen en zonden die te maken hebben met verschillende verslavingen. En al deze mensen hebben behoefte aan hoop, vergeving en vrede met zichzelf, met anderen en met God.

Omdat toorn een menselijke emotie is, is het zo moeilijk om er goed mee om te gaan. Ons vermogen om furieus en wraakzuchtig te zijn, is vrijwel onbeperkt. Als je van toorn je beroep kon maken was je binnen de kortste keren zeer succesvol. Zondige toorn heeft al veel stuk gemaakt, mensen die de kerk verlaten, kerkscheuring, teleurstelling, enz. Het is verdrietig om te moeten zien hoe vijandig mensen elkaar gezind zijn. En het valt dan ook niet te rijmen met de woorden: “maar de vrucht van de Geest is liefde, vreugde en vrede, geduld, vriendelijkheid en goedheid, geloof, zachtmoedigheid en zelfbeheersing” GALATEN 5:22-23. Vgl. ook GALATEN 6:1.

We kunnen veel oplossen als we Gods woord toepassen, wat zegt:

“Maar zo hebt u Christus niet leren kennen! U hebt toch over hem gehoord, u hebt toch onderricht over hem gekregen? Door Jezus wordt duidelijk dat u uw vroegere levenswandel moet opgeven en de oude mens, die te gronde gaat aan bedrieglijke begeerten, moet afleggen, dat uw geest en uw denken voortdurend vernieuwd moeten worden en dat u de nieuwe mens moet aantrekken, die naar Gods wil geschapen is in waarachtige rechtvaardigheid en heiligheid” EFEZIËRS 4:20-24.

God wil ons leren om goed met toorn om te gaan. En het te overwinnen.

Toorn wat is dat

Sommige mensen beheersen hun toorn maar moeilijk. Het gooien met dingen of de ander slaan, zijn de meest voorkomende uitingen van toorn. Anderen kunnen zich moeilijk uiten en gaan hun gevoelens onderdrukken. Ze uiten zich anders, wat subtieler door te zwijgen en dan ontstaat er, haat en wrok. Het opkroppen van toorn kent soms ernstige gevolgen. Depressies, angst, overbezorgdheid, spanningen en lichamelijke problemen komen het meest voor. En al die problemen uiten zich thuis op je werk in je rijgedrag, enz. Dat dit in de maatschappij voor veel ongemak zorgt, hoeft geen uitleg. Verder kan toorn zich uiten in treiteren, iemand steeds iets kwalijk nemen, zich terugtrekken, dagdromen of de komediant uithangen en rebelleren.

Ook het niet accepteren van je uiterlijk of het verlies van een geliefde kan soms toorn veroorzaken. Langdurige of ongeneeslijke ziekte veroorzaakt bij sommige mensen boosheid, verbittering en soms vervreemding van God, omdat ze Hem niet meer begrijpen in hun ziekte. Maar we kunnen ook boos zijn op onszelf. We vinden ons zelf stom omdat we falen of niet kunnen voldoen aan de verwachting of verlangens van anderen. Ook deze vorm van toorn zoekt haar uitweg in eerder genoemde feiten.

Tegenover toorn kunnen we het woord ‘lankmoedigheid’ stellen. En volgens Joods taalgebruik kunnen we lankmoedigheid omschrijven als: ‘zijn toorn of de uitbarsting daarvan uitstellen of vertragen’.

Samenvattend kunnen we zeggen dat toorn:

• Een sterk gevoel van ongenoegen is.
• Het is een reactie op omstandigheden.
• En het is niet altijd zichtbaar.

Het Grieks kent drie woorden voor toorn:

• Thumos: toornige opwelling in het hart - De opkroppers.
• Orge: de toorn in zijn uiterlijke gestalte - De ontploffers.
• Menis: de blijvende toorn, de wrok - De wrokkers.

We hebben al gezegd dat toorn op zich een ‘neutrale emotie’ is. We kunnen er goed of fout mee omgaan. Met deze emotie heeft God ons geschapen en voor de zondeval was deze emotie zeer goed. Na de zondeval zijn de gevoelens slecht geworden. Vgl. GENESIS 3:7-12.

Het vermogen om genoegen en ongenoegen te ervaren is op zich niet zondig. De vraag is: ‘Hoe gaan we er mee om?’ We zullen moeten leren onze emoties niet te ontkennen of te onderdrukken. Alles wat we zijn, met inbegrip van onze emoties, moeten we tot Gods eer leren gebruiken. Vaak zijn we bang om over onze emoties te praten. Maar emoties die onderdrukt worden, presenteren zich later vaak in de vorm van toorn.

De Bijbel spreekt over twee soorten toorn: een rechtvaardigde – die niet zondig is – en een zondige. De zondige toorn wordt in de Bijbel genoemd als: “de werken van het vlees”, zie GALATEN 5:19. God heeft echter in Zijn Woord ons ook getoond hoe we op een goede manier met rechtvaardige woede kunnen omgaan en hoe we vrij kunnen zijn van zondige toorn.

Positieve en negatieve toorn.

Hieronder staan enkele voorbeelden van mensen die op een positieve manier met toorn zijn omgegaan. Door er goed mee om te gaan brachten deze mensen anderen tot berouw:

“Woedend liep hij van tafel weg, zonder dat hij die tweede dag van het nieuwemaansfeest iets gegeten had, want hij maakte zich zorgen om David en was gegriefd omdat zijn vader hem zo beledigd had” 1 SAMUËL 20:34.

“Al deze hovelingen hier zullen naar mij toe komen en mij op hun knieën smeken om dit land te verlaten en mijn hele volk mee te nemen. En dat zal ik doen ook.’ Hierop verliet Mozes woedend het paleis” EXODUS 11:8.

“Maar Mozes zei: ‘Dat is geen gejuich na een overwinning en geen geweeklaag na een nederlaag. Luid gejoel – dát hoor ik.’ Dichter bij het kamp gekomen, zag hij het stierenbeeld en het gedans. Woedend smeet hij de platen aan de voet van de berg aan stukken” EXODUS 32:18-19.

“Toen werd Mozes woedend. ‘Schenk geen aandacht aan hun offer,’ zei hij tegen de HEER. ‘Niemand van hen heb ik ook maar een ezel afgenomen, niemand van hen heb ik kwaad gedaan.’ (…) De HEER zei tegen Mozes en Aäron: ‘Zonder je van deze menigte af, dan zal ik die in een oogwenk vernietigen.’ Hierop wierpen ze zich ter aarde en zeiden: ‘God, u die al wat leeft de levensadem schenkt, als één mens zondigt, laat u uw toorn dan op het hele volk neerkomen” NUMERI 16:15 EN 20-22.

We weten dat Jonathan, Jozef en Mozes  zich hebben ingehouden en goed met hun toorn zijn omgegaan wat uiteindelijk tot zegen voor het volk van God is geworden.

In tegenstelling tot positieve toorn spreekt de Bijbel ook over negatieve toorn.

Ook hier wil ik enkele teksten noemen:

“Wind je niet op, laat je woede varen, erger je niet, dat brengt maar onheil” PSALM 37:8.

“Zijt niet haastig in uw geest om te toornen; want de toorn rust in den boezem der dwazen” PREDIKER 7:9 STATEN VERT.

“Haat brengt ruzie voort, liefde dekt alle fouten toe” SPREUKEN 10:12.

“Beter een karige schotel groenten en liefde dan een vetgemeste os en haat. Een driftkop wakkert ruzie aan, wie kalm is sust een twistgesprek” SPREUKEN 15:17-18.

“Het is beter te wonen in een woest land, dan bij een zeer kijfachtige en toornige huisvrouw” SPREUKEN 21:19 STATEN VERT.

“Maar nu moet u alles wat slecht is opgeven: woede en drift, vloeken en schelden” KOLOSSENZEN 3:8.

“Ik ben namelijk bang dat ik u bij mijn komst anders zal aantreffen dan ik zou wensen, en dat onze ontmoeting dus anders zal uitpakken dan u wilt. Ik ben bang voor tweespalt, jaloezie, woede, gekonkel, kwaadsprekerij, geroddel, arrogantie en wanorde” 2 CORINTHIËRS 12:20.

Het woord ‘toorn’ is in de NBV meestal vertaald met ‘woede’.

Toorn als reactie op omstandigheden

Wie zichzelf een beetje kent, weet dat toorn zomaar kan ontstaan, vgl. EFEZIËRS 4:26. Het is altijd een reactie op iets waar we wel of geen grip op hebben. Het is voor ons dan ook belangrijk dat we leren ontdekken hoe het bij onszelf werkt. Reacties veroorzaakt door toorn ontstaan niet toevallig. Het is altijd een gevolg op gebeurtenissen of situaties die zich plotseling voordoen. En in bijna alle gevallen is toorn een product van ons gedachteleven. Toorn is dan ook meestal een afspiegeling van hoe onze relatie met onszelf, met je naaste of met God eruit ziet.

Toorn ontstaat door verschillende factoren, dat begrijpen we inmiddels wel. Maar toch wil ik er nog even bij stil staan. Want dat kan een geweldige hulp zijn voor jezelf om een goed beeld te krijgen hoe het werkt. Er zijn uitwendige en inwendige omstandigheden die toornige emoties los maken.

Van buitenaf:

• Frustraties – het niet bereiken van je doel en hinderlijke omstandigheden.
• Verlies – echtscheiding, overlijden, geen baan, ziekte.
• Bedreiging – ruzie, pesten, incest, verlies van inkomen, oorlog.
• Verwerping – er niet bij mogen horen, geen erkenning van je kunnen.

Van binnenuit:

• Schuld of zonde – dingen die mislukken in je leven
• Onmacht – situaties waar je geen grip op hebt
• Doelloosheid – wat is de zin van het leven
• Het niet aanvaarden van gezag – ik ben de baas
• Je eigen grenzen niet aanvaarden – ik wil meer…
• Een te sterk gevoel van eigen recht – ik heb gelijk, weet het beter.

Deze opsomming is natuurlijk niet compleet maar uit de praktijk blijkt dat dit de meest voorkomende oorzaken zijn.

Veel mensen hebben de gewoonte om zich heel snel door hun gevoelens te laten leiden. SPREUKEN 17:14 zegt: “Wie een ruzie begint, ontketent een stortvloed; staak de strijd voordat hij losbarst”. Veel boosheid of toorn kan dus voorkomen worden door de ‘strijd te staken’ voordat de ellende begint. Dat is een goed advies. Maar werkt dat automatisch als je een christen bent? Ik heb al gezegd wat toorn betekent en dat er drie soorten toornige mensen kunnen zijn: de opkroppers, de ontploffers en de wrokkers. Toorn, de één verstopt het en de ander uit het.

Sommige mensen kunnen hun toorn heel goed verbergen. Ze doen dit meestal uit zelfbescherming of uit wantrouwen. Maar wat doet dit met jezelf? Opgekropte toorn maakt dat je gevangen raakt in depressiviteit. Het gevolg is dat je een bitter en haatdragend mens wordt. Mensen die hun woede direct laten zien, zijn lastig voor hun omgeving. Zij kunnen heel dominant of vijandig aanwezig zijn. Deze mensen worden vaak door hun omgeving geïsoleerd.

Verkeerd omgaan met toorn kent dus twee vormen van isolatie, door jezelf of door anderen. En de gevolgen hiervan zien we terug in het emotionele, sociale, lichamelijke en het geestelijke leven.

Emotioneel

Toorn gooit ons emotionele leven volkomen in de war en zorgt ervoor dat we niet meer onszelf kunnen zijn. Je kunt dan niet meer van het leven genieten omdat toorn je gedachten volkomen beheerst.

Sociaal

Dit spreekt voor zich, boze toornige mensen zijn niet plezierig in omgang. Ze zijn geneigd om zich af te sluiten van hun omgeving. Ze kunnen het de ander niet meer naar de zin maken. Toorn zorgt voor veel sociale ontwrichting.

Lichamelijk

De statistieken tonen aan dat er veel lichamelijke ziektes worden veroorzaakt door toorn. Moeheid, snel geprikkeld zijn; het zijn allemaal gevolgen die je lichaam niet ten goede komen. De Bijbel geeft ons goede informatie hoe we met toorn moeten omgaan, zodat het lichamelijke gezondheid bewerkt.

“Mijn zoon, heb aandacht voor mijn woorden, geef aan mijn uitspraken gehoor. Houd ze steeds voor ogen, bewaar ze in het diepste van je hart. Ze zijn het leven voor wie ze aanvaarden, sterken heel het lichaam als een medicijn. Van alles waarover je waakt, waak vooral over je hart, het is de bron van je leven” SPREUKEN 4:20-23.

“Een tevreden geest geeft een goede gezondheid, jaloezie knaagt aan je botten” SPREUKEN 14:30.

“Vriendelijk stralende ogen verheugen het hart; een goede tijding verkwikt het gebeente” SPREUKEN 15:13 NBG.

Geestelijk

“Maak Gods heilige Geest niet bedroefd, want hij is het stempel waarmee u gemerkt bent voor de dag van de verlossing” EFEZIËRS 4:30. Dit vers leert dat het mogelijk is om Gods Geest door ons gedrag te bedroeven. Letterlijk zou je kunnen zeggen, dat het zondige gedrag van de mensheid, God vreselijk veel pijn doet. En dat blijft niet zonder gevolgen. Ons gedrag, onze toorn kan de persoonlijke relatie met God ten gronde richten. We kunnen geen effectieve en vruchtbare kinderen van God zijn als toorn of haat ons leven beheerst. De geestelijke schade die we oplopen is enorm. En veel werk moet er soms verzet worden om dat te herstellen.

Hoe denkt God over toorn?

Daar is de Bijbel heel duidelijk over. Gods woord leert ons dat woede deel uitmaakt van Zijn karakter. Maar er is één verschil. Omdat Hij een volmaakte, perfecte en Heilige God is, is Zijn woede rechtvaardig, tuchtigend en opbouwend. Als woede een onderdeel is van Gods karakter, dan hoort het ook bij ons, want wij zijn naar Zijn beeld en gelijkenis geschapen zie GENESIS 1:26.

Als wij toorn goed willen hanteren, zullen we moeten kijken hoe God er zelf mee omgaat.

“Het volk begon de HEER zijn nood te klagen. Toen de HEER dat hoorde ontstak hij in woede (…) Mozes hoorde hoe alle families bij de ingang van hun tent zaten te klagen. Toen de HEER in hevige woede ontstak, maakte Mozes zich kwaad” NUMERI 11:1 EN 10.

“Toen ontstak de HEER in woede, en hij zwoer (…) De woede van de HEER was zo hevig dat hij de Israëlieten veertig jaar in de woestijn liet rondzwerven, totdat die hele generatie, die gedaan had wat slecht is in de ogen van de HEER, gestorven was. En nu wilt u precies hetzelfde doen als uw zondige voorouders en zo de woede van de HEER tegen de Israëlieten nog aanwakkeren” NUMERI 32:10 EN 13-14.

Lees ook de volgende Bijbelgedeelten: RICHTEREN 2:14 EN 20; PSALM 30:6; 103:9; MARCUS 3:5.

Het aanbod van Jezus.

Onze toorn is in bijna alle situaties zondig. En om daar los van te komen hebben we de vergeving van Jezus’ bloed nodig. En in ernstige gevallen bevrijding. Want we kunnen zo in de greep van satans boze macht terechtkomen, dat we er zonder hulp van buitenaf niet los van kunnen komen. We hebben al eerder gezien dat toorn niet altijd zondig is. In de Bijbel wordt er positief en negatief over gesproken. En wat ons opvalt, is dat bij God plaats is voor toorn. De Bijbel leert dat sommige vormen van toorn in Gods ogen volkomen terecht en noodzakelijk zijn. Ook Paulus is hier heel duidelijk over wanneer hij schrijft: “En vanuit de hemel openbaart Gods toorn zich over al het kwaad en onrecht van hen die met hun onrechtvaardigheid de waarheid geweld aandoen” ROMEINEN 1:18.

Toorn kan goed zijn als:

• Het voort komt uit de juiste bron.
• Het op de juiste manier wordt gebruikt.

We zagen al dat Gods woede altijd rechtvaardig is, omdat Hij een volmaakte God is. Dus Zijn woede komt altijd uit de juiste bron, ook al begrijpen we Hem niet altijd. Laten we de verschillen eens tegenover elkaar zetten:

• Gods toorn is altijd gericht op de begane zonde.
• Onze toorn is meestal gericht op de persoon, niet op de zonde.

• Gods toorn is geduldig, kalm en ontroerd door liefde.
• Onze toorn heeft gebrek aan geduld en wordt meestal geactiveerd door een emotie van haat.

• Gods toorn wil de zondaar herstellen en hem niet vernietigen.
• In onze toorn bestempelen we iemand al gauw als een hopeloos geval en geven we hem geen tweede kans.

• Gods toorn verbreekt nooit de gemeenschap.
• Onze toorn doet dat bijna altijd wel.

De menselijke toorn is in bijna alle gevallen het tegenovergestelde van Gods toorn. Als God in toorn ontbrand, is dat altijd gericht op de zonde. En voor die zonde kwam Jezus Christus om ons persoonlijk de vergeving van God de Vader aan te bieden. En dat heeft Hem ook de nodige emoties gekost. Want Jezus kwam in onze wereld die precies het tegenovergestelde deed, wat God bedoeld had. En we zien dan ook dat Jezus in toorn ontbrandde over de zonde van toen en nu van jou en mij.

De emoties van Jezus

“Toen Jezus haar dan zag wenen en ook de Joden, die met haar mede gekomen waren, zag wenen, werd Hij verbolgen in de geest en diep ontroerd” JOHANNES 11:33 NBG.

We lezen niet zoveel in het Nieuwe Testament over de emoties van Jezus. Toch zijn er heel belangrijke verzen waarin Hij Zijn emoties toont.

Zo was Jezus:

• Vol van medelijden - MATTHÉÜS 9:36
• Bedroeft en angstig - MATTHÉÜS 26:37
• Keek Hij de mensen boos aan – MARCUS 3:5
• Kon Hij juichen - LUCAS10:21
• En huilde Hij over Jeruzalem - LUCAS19:41

Voor ons zijn dit zeer herkenbare emoties en toch is er een verschil. De emoties die Jezus toonden, waren van heel andere aard. Ze waren verbonden aan de pijn die Hij ervoer van de gevolgen van de gevallen schepping. Zijn emoties werden niet veroorzaakt door boosheid gericht tegen mensen, maar tegen de zonde waarin de mensheid gevangen zit. Dit maakte Hem “verbolgen in de geest”. Dit is een diepe emotie vanuit Zijn innerlijke relatie met God de Vader. Als we JOHANNES 13:21 lezen dan kunnen we daaruit afleiden dat Hij, ‘in Zichzelf, innerlijk’ verbolgen was. Letterlijk vertaald werd Jezus, ‘verontwaardigd in de geest en wond Hij zich op over de dingen die er gebeurden’. Vgl. MATTHÉÜS 21:12-13 en JOHANNES 2:13-16.

Maar er is ook een ander feit waaróver Jezus zo verbolgen en opgewonden was. Dat feit had alles te maken met Zijn sterven, Zijn lijden aan het kruis. Jezus wist wat de macht van satan had aangericht. Hij zag en kende de gevolgen van de zonde. Dáárover werd Hij verbolgen. We kunnen hier nog veel over zeggen, maar dan zouden we teveel afdwalen van ons onderwerp.

Samenvattend zouden we kunnen zeggen. De toorn van Jezus ontbrandde niet wanneer Hij persoonlijk werd aangevallen, maar wel als Zijn Vader onrecht werd aangedaan. Vgl. JOHANNES 2:13-17 “Jullie maken een markt van het huis van mijn Vader”.

Door te zien hoe Jezus omging met mensen en met zijn Vader, kunnen we veel leren. Als Jezus Zijn toorn toont, is dat op een ander manier dan wij dit doen. Maar door de wedergeboorte worden we geleid door de Heilige Geest. Die wil ons leren om op een vernieuwde manier met deze emotie om te gaan.

Gods woord keurt niet altijd de menselijke toorn af. Zolang dit opkomt voor het Koninkrijk van God, is het geoorloofd. Een goed voorbeeld hierover vinden we in 1 SAMUËL 11:6 “Toen Saul deze woorden hoorde, greep de Geest Gods hem aan, en hij ontstak in hevige toorn” NBG vert. let vooral op de woorden: “greep de Geest Gods hem aan”. Saul stelde een daad, en zijn toorn had een positieve uitwerking op het volk want: “toen viel de schrik des HEREN op het volk, en zij trokken uit als een man” VERS 7. Dit hele verhaal speelt zich af binnen de context van: “Als u boos wordt, zondig dan niet”. Vgl. EFEZIËRS 4:26. Lees ook wat Paulus zegt in HANDELINGEN 16:16-18 EN 17:16.

God geeft ons ruimte om over bepaalde dingen toornig te zijn. Want zonde is altijd een belediging, een aanval op God, op Zijn persoonlijkheid. We mogen boos zijn over de rebellie, zondige praktijken, afgoderij en ongehoorzaamheid. Toorn binnen het kader van Gods gerechtigheid, is gerechtvaardigde toorn. Het is een bekommerd zijn over het onrecht om ons heen en wat God hierdoor wordt aangedaan.

Samengevat kunnen we vaststellen dat Goddelijke toorn:

• niet uit is op wraak
• niet gericht is tegen de mens
• de zonde afkeurt
• opbouwt en vermanend is
• het opneemt voor de zwakken
• ons niet veroordeelt
• het recht verdedigd
• liefdevol is en meelevend
• het kwade vernietigd
• en de gerechtigheid bevordert.

Verkeerde vormen van toorn.

In het dagelijkse leven zullen situaties voorkomen die irritatie en toorn oproepen. We kunnen wel zeggen: ‘daar heb ik geen last van’, maar dat is een verkeerde conclusie. Er zijn voorbeelden te over en in deze studie ook al genoemd. En bovendien: als we de krant lezen, worden we dagelijks met de neus op de feiten gedrukt wat toorn met de mens kan doen. Het leidt tot gewelddadige praktijken die gruwelijk en mensonterend zijn.

De bijbel is een eerlijk boek. Het laat de hoogtepunten, maar ook de dieptepunten van de mens zien. Zo lezen we dat Kaïn uit jaloezie zijn broer Abel vermoordde, GENESIS 4:1-7. Dat koning Achab toornig werd, omdat Naboth zijn wijngaard niet aan hem wilde verkopen, 1 KONINGEN 21:1-4. En dat koning Saul ontzettend toornig werd omdat David meer eer kreeg dan hij, 1 SAMUËL 18:6-11.

En zijn wij anders? Doen wij het beter? Geleid door toorn verdedigen ook wij onszelf dat we het goed doen. vgl. MATTHÉUS 20:24; LUCAS 15:28; JOHANNES 7:23. Ons kent ons, is een bekend gezegde. En als we eerlijk zijn zullen we ook tegen onszelf moet zeggen: ‘ik moet het anders doen’. Net zoals een David, een Johannes of een Paulus zullen ook wij moeten leren om onze rechten in Gods handen te leggen. Het aan Hem over te laten.

Wil dat zeggen dat je nu een willoos slachtoffer moet zijn? Natuurlijk niet! Er zijn grenzen. Het is alleen de vraag wie de grenzen bepaalt in je leven. God wil niet dat je ‘ieders voetveeg’ bent. Je mag leren om vanuit de Bijbelse rechtvaardigheid op te komen voor jezelf. Soms zijn er situaties die God toelaat en Hij weet waarom. Maar probeer dan te leren welke les er voor jou inzit. Probeer te ontdekken hoe God in jou werkt.

We moeten leren om goed met toorn om te gaan. De praktijk leert dat de meeste mensen, ‘ontploffers’ of ‘opkroppers’ zijn. Wees geen Mozes die iemand doodsloeg uit pure woede, EXODUS 2:11-12. Gebruik geen vernietigende woorden zoals Saul, die zijn eigen zoon Jonathan uitschold voor ‘hoerenjong’, 1 SAMUËL 20:30. Maar ik moedig je aan, blijf zoeken naar Bijbelse oplossingen.

Voor onze bekering hebben wij ook wegen bewandeld en dingen gedaan waarvoor we ons nu schamen, ROMEINEN 6:21. Maar we worden opgeroepen om: “alles wat slecht is op te geven: woede en drift, vloeken en schelden” KOLOSSENZEN 3:8. Lees ook SPREUKEN 29:11; 20; 22.

Maar toorn kan zich ook uiten in passief gedrag, ‘de opkroppers’. Mensen die zo leven worden op den duur onverschillig en koppig. En de weigering om dingen uit te praten zal alleen maar sterker worden. SPREUKEN 30:33 zegt: “Want drukking van de melk brengt boter voort, en drukking op de neus brengt bloed voort, en drukking van toorn brengt twist voort” NBG. ‘Drukking’ is eigenlijk ingehouden toorn. Dat maakt veel mensen bitter en haatdragend. Je kunt er maar beter over praten. Dat is gezonder, dan altijd maar weer je pijn te moeten onderdrukken.

Een tekst die al eerder genoemd is maakt ons duidelijk dat het niet goed is om je boosheid mee te nemen naar de volgende dag, EFEZIËRS 4:26. Omdat de praktijk voldoende heeft aangetoond dat je dan in een isolement terecht komt. God wil Zijn kinderen hiertegen beschermen. Daarom zegt Hij: “Wees niet haatdragend. Als je iemand iets te verwijten hebt, roep hem dan ter verantwoording en laad niet omwille van een ander schuld op je door je te wreken of wrok te blijven koesteren. Heb je naaste lief als jezelf” LEVITICUS 19:17-18.

Of je nu een ‘opkropper’ of een ‘ontploffer’ bent, het zal je uiteindelijk te gronde richten. Wanneer toorn je heeft gevangen is dit altijd zichtbaar. Want je bent dan een stad met omvergehaalde muren. Zie SPREUKEN 25:28. En een stad zonder muren is haar bescherming kwijt en een makkelijke prooi voor de vijand. Maar het tegenovergestelde is ook waar, want: “Een geduldig mens is beter dan een sterk mens, en wie zichzelf goed in bedwang heeft, is sterker dan de man die steden inneemt” SPREUKEN 16:32 HB.

Verkeerde toorn lost geen problemen op. Het is alleen maar een vermenigvuldiging van het probleem. Als je Gods doel wilt bereiken kies dan voor Zijn oplossingen. Want je zit toch niet te wachten op de gevolgen van toorn? Je moet weten, God heeft een doel met je leven. Dus sta dat niet in de weg. God wil ons vormen en zegt:

“Stel uzelf niet langer in dienst van de zonde als een werktuig voor het onrecht, maar stel uzelf in dienst van God. Denk aan uzelf als levenden die uit de dood zijn opgewekt en stel uzelf in dienst van God als een werktuig voor de gerechtigheid” ROMEINEN 6:13.

Ontdek waar het probleem zit

Om toorn te overwinnen, zullen we onszelf moeten onderzoeken. Woede en boosheid kennen verschillende oorzaken. Daar hebben we al wat van gezien. Maar om na te gaan waar de wortel van het probleem zit, zullen we wat dieper in onszelf moeten kijken. Al dan niet met hulp van anderen. Ik zal in het kort een aantal oorzaken noemen die ons kunnen helpen meer inzicht te krijgen. En de genoemde Bijbelteksten moet je dan maar eens bestuderen:

• Ben je trots? - PSALM 101:5
• Ben je snel geërgerd? - MARCUS 14:4-5
• Ben je wraakzuchtig? - ROMEINEN 12:19
• Wordt je geleefd door jaloezie? - GALATEN 5:19-20
• Beheerst angst en onzekerheid je leven? - 1 SAMUËL 16:14
• Kamp je met lichamelijke problemen? - SPREUKEN 3:7-8
• Ben je een egoïst? - 2 TIMOTHEÜS 3:1-2

Op weg naar bevrijding

Het kan zijn, dat je door wat je nu gelezen hebt zegt: ‘ik wil leren goed met toorn om te gaan’. Ik wil mezelf aanpakken. Dat is een goede, maar ook een lastige keuze. Want we worden zo vaak op de proef gesteld. Onze maatschappij is zo gespannen. Dus wees op je hoede!

Vestig je aandacht op die punten waarin je wilt veranderen. Kies er bewust voor om een vriendelijk persoon te worden. Vraag God de Vader om je te helpen. Weiger je fouten door de vingers te zien. Beleid dagelijks je zonden, Jezus’ bloed reinigt van alle zonden.

God zegt: “Wie goddeloos leeft, maar zich afkeert van de zonden die hij heeft begaan, zich houdt aan al mijn geboden, mij trouw is en het goede doet, zal zeker in leven blijven en niet sterven” EZECHIËL 18:21.

En Johannes schrijft ons: “Maar gaan we onze weg in het licht, zoals hijzelf in het licht is, dan zijn we met elkaar verbonden en reinigt het bloed van Jezus, zijn Zoon, ons van alle zonde” 1 JOHANNES 1:7.

Ik wil nu een zevenstappenplan met je doornemen. Neem de tijd om hiermee bezig te zijn. Het zal je helpen om een verdraagzamer mens te worden.

Stap 1 - Erkennen

Erkennen is beter dan het te verstoppen. Boze gedachten zijn zondig en hebben een vernietigende uitwerking. Beleid je woede als zonde en vraag vergeving. Als het moet keer op keer, want: “Belijden we onze zonden, dan zal hij, die trouw en rechtvaardig is, ons onze zonden vergeven en ons reinigen van alle kwaad” 1 JOHANNES I:9. Door het te erkennen, voorkom je dat de woede ophoopt of ondergronds gaat. Lees ook EFEZIËRS 4:26.

Stap 2 - Schenk genade

Wees bereid om de veroorzaker van je woede te vergeven. Ook al ben je het zelf. Hierdoor haal je de angel uit je emoties en word je weer rustig. Als je overtuigd bent dat God je zonden vergeven heeft, hoe handel je dan tegenover je naaste of tegenover jezelf? Zijn wij niet verplicht dezelfde vergeving aan anderen te tonen? Want: “wie zegt in het licht te zijnmaar zijn broeder of zuster haat, bevindt zich nog altijd in de duisternis. Wie de ander liefheeft, blijft in het licht en komt niet ten val” 1 JOHANNES 2:9-10.

Stap 3 - Relatie met God

Het is belangrijk dat je vraagt of God je leven wil leiden. Vertrouw Hem ook de moeilijke dingen toe. Op Hem gericht zijn, zal je helpen je toorn te overwinnen. Probeer ook regelmatig te bidden en bijbelstudie te doen. Misschien samen met anderen. Als je je traint in deze dingen groeit je geloof en vertrouwen in God de Vader. De Bijbel zegt: “Hoe kan wie jong is zuiver leven? Door zich te houden aan uw woord.Met heel mijn hart heb ik u gezocht,laat mij niet afdwalen van uw geboden. Uw belofte heb ik in mijn hart geborgen, zo zal ik niet tegen u zondigen” PSALM 119:9-11. Lees ook PSALM 1:1-3 en HEBREEËN 10:25.

Stap 4 –  Concentreer je op Zijn liefde

Als je dit doet dan zul je merken dat langzamerhand de toorn vervangen wordt door liefde. Bedenk dat liefde niet in de eerste plaats een gevoel is. Waarneembare liefde uit zich door te geven, dat is de kern van liefde. En wanneer jij leert geven, zal de ander zien dat je lief hebt. En dat geeft een goed gevoel. Breng je geïrriteerdheid bij God.

Concentreer je niet op het probleem maar op het overwinnen ervan. Want: “Een verstandig mens houdt zijn woede in toom, het siert hem als hij fouten door de vingers ziet” SPREUKEN 19:11. Laat goede gedachten de slechte verdringen. En richt je volkomen op Zijn liefde. Jezus zegt: “Heb je vijanden lief en bid voor wie jullie vervolgen” MATTHÉÜS 5:44.

Bestudeer ook; GALLATEN 6:1; FILIPPENZEN 4:7-8; ROMEINEN 5:5.

Stap 5 – Hulp van anderen

Als je tegen de grenzen van je eigen kunnen aanloopt, is het goed om de hulp van iemand anders in te roepen. Let hierbij op dat het wel een verstandig en voor jou vertrouwd iemand moet zijn. Want wees eerlijk, niet alles lukt uit eigen kracht. Dan is goed om te doen wat Jakobus ons schrijft: “Beken elkaar uw zonden en bid voor elkaar, dan zult u genezen. Want het gebed van een rechtvaardige is krachtig en mist zijn uitwerking niet” JAKOBUS 5:16.

Stap 6 – Weet wat je zegt

Als je leert de situatie te begrijpen is dat een geweldige hulp. Je weet dan hoe je moet handelen en welke antwoorden je moet geven. “Een vriendelijk antwoord doet woede bedaren, krenkende woorden wakkeren toorn aan (…) een rechtvaardige denkt na voordat hij antwoordt, uit de mond van goddelozen komt alleen maar onheil” SPREUKEN 15:1; 28. Lees ook: SPREUKEN 16:32; 18:13; ROMEINEN 14:19.

Stap 7 – Verandering kost tijd

Verandering kost tijd, houd daar dus rekening mee. Door geen tijd te nemen, kun je gemakkelijk weer vervallen in je oude gewoontes. God heeft geduld met jou, heb het dus ook met jezelf. Want waarom zou je anders met jezelf omgaan dan God dit doet? Wees ervan overtuigd dat je de overwinning zult behalen, want: “U, Heer, bent een God die liefdevol is en genadig, geduldig, trouw en waarachtig” PSALM 86:15. Mag dit vers een bemoediging voor je zijn.

En heb je toch het gevoel dat je tekortschiet, leer dan van het geduld wat God de Vader met je heeft. “Een rechtvaardige komt zevenmaal ten val, maar telkens staat hij op. Een goddeloze struikelt door zijn slechte daden, en komt voorgoed ten val” SPREUKEN 24:16. Ga door met je te verzetten tegen toorn totdat je geleerd hebt er goed mee om te gaan. Lees ook: MICHA 7:8; EFEZIËRS 4:3; KOLOSSENZEN 3:8; HEBREEËN 12:4.

“De liefde is geduldig en vol goedheid.
De liefde kent geen afgunst,
geen ijdel vertoon en
geen zelfgenoegzaamheid.
Ze is niet grof en niet zelfzuchtig,
ze laat zich niet boos maken
en rekent het kwaad niet aan,
ze verheugt zich niet over het onrecht
maar vindt vreugde in de waarheid.
Alles verdraagt ze,
alles gelooft ze,
alles hoopt ze,
in alles volhardt ze”

1 Corinthiërs 13:4-7.

Ik wens je Gods zegen